Dolmabahçe Sarayi Müzesi

Sarayın bulunduğu yöre, 17. yüzyıla kadar Boğaziçi’nin koylarından
biriydi. Bu bölgenin Altın Post`u aramaya çıkan Argonotlar`ın efsanevi
gemisi Argos’un demirlediği, Fatih Sultan Mehmed’in İstanbul’u fethi
sırasında Haliç’e indirmek üzere gemilerini karaya çıkardığı yer olduğu
ileri sürülür.
Osmanlılar Dönemi`nde kaptan paşaların donanmayı demirledikleri,
geleneksel denizcilik törenlerinin yapılageldiği doğal bir liman
görünümünde olan bu koy, 17. yüzyıldan başlayarak dönem dönem
doldurulmuş ve Dolmabahçe adıyla padişahların Boğaziçi’ndeki has
bahçelerinden biri konumuna getirilmiştir.

Tarihsel süreç içinde çeşitli padişahlar tarafından yaptırılan köşk ve
kasırlarla donatılan Dolmabahçe; zamanla "Beşiktaş Sahil Sarayı" adıyla
anılan bir saray görünümü kazanmıştır. Beşiktaş Sahil Sarayı, Sultan
Abdülmecid Döneminde (1839-1861) ahşap ve kullanışsız olduğu
gerekçesiyle 1843 yılından başlayarak yıktırılmış ve aynı yerde günümüze
dek gelen Dolmabahçe Sarayı’nın temelleri atılmıştır.

Yapımı, çevre duvarlarıyla birlikte 1856 yılında bitirilen Dolmabahçe
Sarayı 110.000 m2’yi aşan bir alan üstüne kurulmuş ve ana yapısı dışında
onaltı ayrı bölümden oluşmuştur. Bunlar saray ahırlarından
değirmenlere, eczanelerden mutfaklara, kuşluklara, camhane, dökümhane,
tatlıhane gibi işliklere uzanan bir dizi içinde, çeşitli amaçlara
ayrılmış yapılardır. Bu yapılar arasına Sultan II. Abdülhamid Döneminde
(1876-1909) Saat Kulesi ve Veliahd Dairesi arka bahçesindeki Hareket
Köşkleri eklenmiştir.

Dönemin önde gelen Osmanlı mimarları Karabet ve Nikogos Balyan
tarafından yapılan sarayın ana yapısı; Mabeyn-i Hümâyûn (Selâmlık),
Muayede Salonu (Tören Salonu) ve Harem-i Hümâyûn adlarını taşıyan üç
bölümden oluşur. Mabeyn-i Hümâyûn; devletin yönetim işleri, Harem-i
Hümâyûn; padişah ve ailesinin özel yaşamı, bu iki bölümün arasında yer
alan Muayede Salonu ise; padişahın devlet ileri gelenleriyle
bayramlaşması ve kimi önemli devlet törenleri için ayrılmıştır.

Tüm yapı, bodrumla birlikte üç katlıdır. Biçimde, ayrıntılarda ve
süslemelerde gözlenen belirgin batı etkilerine karşılık bu saray, bu
etkilerin Osmanlı ustalarca yorumlanmış bir uygulamasıdır. Öte yandan,
gerek kuruluş gerekse oda ve salon ilişkileri açısından geleneksel Türk
evi plan tipinin çok büyük boyutlarda uygulandığı bir yapı bütünüdür.
Beden duvarları taştan, iç duvarları tuğladan, döşemeleri ahşaptan
yapılmıştır. Çağın teknolojisine açık olan saraya, 1910-12 yıllarında
elektrik ve kalorifer sistemi eklenmiştir. 45.000 m2’lik kullanılır
döşeme alanı, 285 odası, 46 salonu, 6 hamamı ve 68 tuvaleti vardır.
Döşemelerin ince işçilikli parkelerinin üstünde, önce sarayın
dokumevinde, sonra da Hereke’de dokunmuş 4454 m2 halı serilidir.

Padişahın devlet işlerini yürüttüğü Mabeyn; işlevi ve görkemiyle
Dolmabahçe Sarayı’nın en önemli bölümüdür. Girişte karşılaşılan Medhal
Salon, üst katla bağlantıyı sağlayan Kristal Merdiven, elçilerin
ağırlandığı Süfera Salonu ve padişahın huzuruna çıktıkları Kırmızı Oda;
imparatorluğun tarihsel görkemini vurgulayacak biçimde süslenmiş ve
döşenmiştir. Üst katta yer alan Zülvecheyn Salonu; padişahın Mabeyn’de
kendine özel olarak ayrılmış dairesine bir tür geçiş mekanı
oluşturmaktadır. Bu özel dairede, padişah için mermerleri Mısır’dan
getirilmiş görkemli bir hamam, çalışabileceği oda ve salonlar
bulunmaktadır.

Harem ve Mabeyn bölümleri arasında yer alan Muayede Salonu; Dolmabahçe
Sarayı’nın en yüksek ve en görkemli parçasıdır. 2000 m2’yi aşan alanı,
56 sütunu, yüksekliği 36 m.yi bulan kubbesi ve bu kubbeye bağlı yaklaşık
4,5 tonluk İngiliz yapımı avizesiyle bu salon, sarayın diğer
bölümlerinden belirgin bir biçimde ayrılmaktadır. Salon, bodrumdaki
tesislerden elde edilen sıcak havanın sütun diplerinden içeri
verilmesiyle ısıtılmakta, böylelikle soğuk mevsimlere rastlayan törenler
daha sıcak bir atmosferde yapılabilmekteydi. Geleneksel bayramlaşma
töreni günlerinde, Topkapı Sarayı’nda bulunan altın taht bu salona
getirilerek kurulur ve padişah bu tahtta devlet ileri gelenleriyle
bayramlaşırdı. Galeriler ise elçilik görevlilerine, Saray Orkestrası’na,
bay ve bayan konuklara ayrılmıştı.

Dolmabahçe Sarayı’nın Batı etkileri altında, Avrupa saraylarından örnek
alınarak yapılmış bir saray olmasına karşılık, işlevsel kuruluşu ve iç
mekan yapısında "Harem"in eskisi kadar kesin çizgilerle olmasa da ayrı
bir bölüm olarak kurulmasına özen gösterilmiştir. Ancak Topkapı
Sarayı’nın tersine, Harem, artık saraydan ayrı tutulmuş bir yapı ya da
yapılar topluluğu değildir; aynı çatı altında, aynı yapı bütünlüğü
içinde yerleştirilmiş özel bir yaşama birimidir.

Dolmabahçe Sarayı’nın yaklaşık üçte ikisini oluşturan Harem Bölümü`ne,
Mabeyn ve Muayede Salonu’ndan geleneksel ayrımı vurgulayan demir ve
ahşap kapılarla kesilmiş koridorlarla geçilmektedir. Bu bölümde
Boğaziçi’nin yansımalarıyla aydınlanan salonlar, sofalar boyunca
padişahların, padişah eşlerinin, çeşitli görevleri olan kadınların,
şehzade ve sultanların yatak odaları, çalışma ve dinlenme odaları
sıralanmaktadır. Valide Sultan Dairesi, Mavi ve Pembe Salonlar,
Abdülmecid, Abdülaziz ve Reşad tarafından kullanılan odalar, Cariyeler
Bölümü, Kadınefendi odaları, Atatürk’ün çalışma ve yatak odası, sayısız
değerli eşya, halı, levha, vazo, avize, tablo gibi sanat yapıtları
Harem’in ilginç ve etkileyici parçalarını oluşturmaktadır.

Günümüzde Dolmabahçe Sarayı’nın bütün birimleri restore edilmiş ve
ziyarete açılmış bulunmaktadır. Saray’ın değerli eşyalarının
sergilendiği iki “Değerli Eşyalar Sergi Salonu”, Milli Saraylar Yıldız
Porselenleri Koleksiyonu’ndan örneklerin yer aldığı “İç Hazine Sergi
Binası”, genellikle Milli Saraylar Tablo Koleksiyonu’nun bölüm bölüm ve
uzun süreli sergiler biçiminde izleyicilere sunulduğu “Sanat Galerisi”,
bu galerinin alt katında sarayın çeşitli objeleri ve mimari
süslemelerinden alınmış kuş motiflerinin fotoğraflarından oluşan sürekli
serginin bulunduğu tarihsel koridor, Mabeyn Bölümü’ndeki Abdülmecid
Efendi Kütüphanesi, Dolmabahçe Sarayı’nın başlıca sergileme birimlerini
oluşturmaktadır.

Sarayın hemen girişinde bulunan eski Mefruşat Dairesi’nde Kültür-Tanıtım
Merkezi yer almakta ve Milli Saraylar’ın çeşitli yerlerinde sürdürülen
bilimsel çalışmalarla tanıtım etkinlikleri bu merkezden
yönlendirilmektedir. Öte yandan, yine bu merkezde çoğunluğunu 19.
yüzyıla yönelik yayınların oluşturduğu bir kitaplık kurularak
araştırmacıların hizmetine sunulmuştur.

Saat Kulesi, Mefruşat Dairesi, Kuşluk, Harem ve Veliahd Dairesi
bahçelerinde ziyaretçilere yönelik kafeterya hizmetleri veren bölümler
ve hediyelik eşya satış reyonları oluşturulmuş, bu reyonlarda
Kültür-Tanıtım Merkezi’nce hazırlanan ve milli sarayları tanıtıcı
bilimsel nitelikte kitaplar, çeşitli kartpostallar ve Milli Saraylar
Tablo Koleksiyonu’ndan seçilmiş ürünlerin tıpkı basımları satışa
sunulmuştur. Öte yandan Muayede Salonu ve bahçeler ise
ulusal/uluslararası resepsiyonlara ayrılmış, yeni düzenlemelerle saray,
müze içinde müze birimlerine, sanat ve kültür etkinliklerine
kavuşturulmuştur.

Ziyaret Gün ve Saatleri: Pazartesi, Perşembe günleri dışında her gün, 01
Ekim-28 Şubat arasında 09.00-15.00, 01 Mart-30 Eylül arasında
09.00-16.00 saatlerinde ziyarete açıktır.
Ücret: Tam: 10 YTL.(Haremlik), 8 YTL, Öğrenci: 1 YTL.