erzincan genel

Doğu Anadolu Bölgesinde,Yukarı Fırat Bölümünde yer alan Erzincan, doğuda
Erzurum, batıda Sivas, güneyde Tunceli, güneydoğuda Bingöl, güneybatıda
Elazığ-Malatya, kuzeyde Gümüşhane-Bayburt ve kuzeybatıda Giresun ili
çevrilidir. Erzincan İl’i genellikle dağlar ve platolarla kaplıdır.
Güneybatıdan Munzur, kuzeybatıdan Refahiye dağları il alanına girer.
Doğudan Erzurum’dan gelerek, batıya doğru uzanan Karasu ve Kop Dağları,
İl alanını derinlemesine, aralarında geniş düzlükler bırakacak şekilde
böler. İlin en yüksek noktasını Keşiş Dağları (3.537 m.)
oluşturmaktadır. Köhnem Dağı (3.045 m.), Sipikör Dağı (2.666 m.), Mayram
Dağı (2.669 m.), Kop Dağı (2.963 m.), Mülpet Dağı (3.065 m.), Munzur
Dağları (3.449 m.), Kazankaya Dağı (2.531 m.), Ergan Dağı (2.531 m.),
Dumanlı Dağları (2.618 m.), Coşan Dağı (3.976 m.) ildeki diğer
yükseltilerdir. Dağlar arasındaki çukurlarda yer alan ovalar ve
düzlükler boğazlarla birbirine bağlanmış durumdadır. Doğu Anadolu’nun,
Yukarı Fırat Bölümünde yer alan Erzincan Ovası, doğu-batı yönünde
uzanır. Erzincan Ovası, Doğu Anadolu Bölgesi’nin kuzeyindeki tektonik
kökenli çöküntü alanı dizisinin batıdaki ilk ovasıdır. Doğuda Sansa
Boğazıyla Tercan Ovasına bağlanır. Kalın bir alüvyon tabakası ile örtülü
olan bölgenin en geniş ovası Pekeriç Ovası’dır. Munzur ve Dumanlı gibi
dağların yüksek kesimlerinde geniş yaylalar yer almaktadır. Başlıcaları,
Takkuran, Tahsullu yaylaları ile bir kısmı il sınırında bulunan
Abıhayat ve Uzunçayır yaylalarıdır. İl topraklarının refahiye dışındaki
kesiminin sularını Karasu toplar. Karasu, Kemaliye ilçesinde Kadıgölü
suyu ile Miran suyunu aldıktan sonra, ilçenin güneydoğusunda Başpınar
yakınlarında Elazığ il Sınırına girer. Kuzeybatı kesimindeki Refahiye
yöresinin suları ise Çukurdere’nin katıldığı Kelkit aracılığı ile
Karadeniz’e dökülür. Karasu’nun kollarından olan Tuzla Çayı üzerinde,
Tercan barajı kurulmuştur. Yüzölçümü 11.903 km2 olan Erzincan’ın toplam
nüfusu 316.841’dir.

Erzincan, genel olarak karasal iklim özelliklerine sahiptir. Doğu
Anadolu Bölgesinde yer alan, Elazığ ve Malatya dışındaki diğer tüm
illerden, daha ılıman bir iklimi vardır.

İlin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Yetiştirilen başlıca
tarımsal ürünler, buğday, arpa, çavdar, fasulye, fiğ, şeker pancarı,
soğan ve patatestir. Sebzecilik ve meyvecilik ve bağcılık, sulamanın
yapılabildiği Erzincan Ovasında yoğunlaşmıştır.Dutluklar ilde geniş yer
tutmaktadır. Hayvancılık küçük çapta olup, koyun ve kıl keçisi
yetiştirilir. Merkezdeki şeker, et ve süt fabrikaları sığır
besiciliğinin gelişmesine neden olmuştur. Özellikle süt ürünlerinden
Erzincan’ın tulum peyniri ün kazanmıştır. Bunların dışında tavukçuluk ve
arıcılık da ilin ekonomisinde önemli yer tutmaktadır.

Erzincan’ın çeşitli ilçelerinde bulunan zengin maden kaynaklarının pek
azı işletilmektedir. İliç ve Kemaliye’de demir, Tercan’da manganez ve
krom, İliç’te asbest, Çayırlı ve Refahiye’de magnezit, Kemaliye ve
Refahiye’de linyit, Erzincan-Mollaköy’de perlit yatakları bulunmaktadır.
Ayrıca büyük bölümünde mevsimlik üretim yapılan kaynak tuzlaları,
Erzincan kenti yakınlarındaki Ekşi Su ve Bögert’te kaplıca ve maden suyu
kaynakları bulunmaktadır.

İlin kuruluşuna ait kesin bilgi bulunmamakla birlikte, Erzincan’ın 20
km. doğusundaki Altıntepe’de ve Küçüktepe Höyüğünde yapılan arkeolojik
kazılarda ele geçirilen buluntulardan, yörede ilk yerleşimin İlk Tunç
Çağına (MÖ.3500-2000) ait olduğu anlaşılmıştır.Altıntepe’deki İlk Tunç
Çağına ait yerleşmenin üstünde Urartuların önemli merkezlerinden biri
olan bu yerleşmede kale, saray ve tapınak kalıntılarına rastlanmıştır.
MÖ.X.yüzyıldan sonra Urartuların egemen olduğu yöreye daha sonra
MÖ.VI.yüzyılda Medlerin ve Perslerin, MÖ.IV.yüzyılda Makedonyalıların ve
Seleukosların hakimiyetine girmiştir. MÖ.II. ve I. yüzyıllarda da
Romalıların, Arsakların, Pontus ve Arakslar arasındaki çekişmelere sahne
olmuştur.MS.II.yüzyılda Sasanilerin egemenliği altına girmiş,
XI.yüzyılda da Mengüçlerin hakimiyetine girmiştir. Bundan sonra
İlhanlılar, Eratna Beyliği hakimiyetinde kalmıştır. XIV.yüzyıl sonunda
(1379-1403) Mutahheretten’in hükümdarlığında kalan yöre Timur’a
bağlanmıştır. Yıldırım Beyazıt (1401) Erzincan ve Kemah yöresini
kuşatmış, ancak, Ankara Savaşı’nda (1402) Timur’un üstünlük sağlaması
üzerine yöre tekrar Timur’un eline geçer. Karakoyunluların kurucusu olan
Kara Yusuf Bey tarafından (1410) ele geçirilen Erzincan, on yıllık bir
süre Karakoyunluların yönetiminde kalmış, Bu dönemde Karakoyunlular ve
Akkoyunlular arasındaki mücadelelere sahne olmuştur. Otlukbeli
Savaşı’ndan (1473) sonra Fatih Sultan Mehmet tarafından osmanlı
topraklarına katılmıştır. XVI.yüzyılın başlarında bir süre Safavilerin
denetimine giren yöre, 1514’te yeniden Osmanlı topraklarına dahil
olmuştur.

XIX.yüzyıl sonlarında Erzurum vilayetine bağlı bir sancak merkezi olan
Erzincan, I.Dünya Savaşı sırasında Rus işgaline uğramıştır. 13 Aralık
1917’de Erzincan Ateşkes Antlaşması imzalanmıştır.

Erzincan Türkiye’nin en etkin tektonik alanlarından birinde
bulunduğundan birçok kez deprem geçirmiş ve yıkılmıştır. Bu depremlerin
en önemlileri 1047, 1457, 1583, 1666, 1784, 1888, 1930, 1939’da
olanlardır. 1939’daki depremden önce demiryolunun güneyinde bulunan
kentin terk edilmesinden sonra, geçici olarak demiryolunun kuzeyine
yerleşilmiş, daha sonra da bugünkü yerine taşınmıştır. 1963’ten sonra
gelişerek Erzincan Ovasının kuzey kenarına kadar dayanmıştır.

Yeni kentte herhangi bir eski eser bulunmamaktadır. Deprem nedeniyle
büyük zarar gören eski kentteki tarihi eserler ise; XIII.yüzyılda
yapıldığı sanılan kümbet, Akkoyunlu ve Karakoyunlulardan kalma mezar
anıtlar, Bey hamamı (1471), Çadırcı hamamı (1548), Erzincan kalesi,
Terzibaba Türbesi, Hızır Abdal Sultan Türbesi, Melik Gazi Türbesi,
Kemah’ta Gülalibey Cami, Tercan’da kervansaray, Hamam, mescit ,
Kemah’taki Mama Hatun Kümbeti’dir. Ayrıca şehir merkezine 15 km.
uzaklıktaki Altıntepe’de bulunan Urartulara ait kent kalıntıları
bulunmaktadır.